Çevre Kirliliği Ders Notları

Çevre Kirliliği

Çevre Kirliliği, doğal çevrenin insan faaliyetleri nedeniyle bozulması ve ekosistemlerin dengesinin olumsuz yönde etkilenmesidir. Çevre kirliliği, su, hava, toprak gibi doğal kaynakların kirlenmesi sonucu meydana gelir ve insanların yaşam kalitesini, doğal hayatı tehdit eder. Bu dersin amacı, çevre kirliliğinin nedenleri, etkileri ve bu kirliliği azaltmaya yönelik önlemler hakkında bilgi sağlamaktır.

Çevre Kirliliği Ders Notları

1. Çevre Kirliliği Nedir?

Çevre kirliliği, doğanın, insan faaliyetleri nedeniyle kirlenmesi ve doğal dengeyi bozmasıdır. Kirlilik, su, hava, toprak gibi doğal kaynakların kirlenmesi ve bunun sonucu olarak ekosistemlerin tahrip olması anlamına gelir. Çevre kirliliği insan sağlığını, hayvanları ve bitkileri olumsuz etkiler.

2. Çevre Kirliliği Türleri

Çevre kirliliği çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bunlar:

Hava Kirliliği:

• Hava kirliliği, atmosfere zararlı gazlar ve partiküllerin salınmasıyla meydana gelir. Bu, insan faaliyetleri (sanayi, araçlar, enerji üretimi) ve doğal olaylarla (volkanik patlamalar, orman yangınları) gerçekleşebilir.

Hava Kirliliği Kaynakları: Karbondioksit (CO₂), kükürt dioksit (SO₂), azot oksitler (NOx), metan (CH₄), partikül madde (PM10, PM2.5), karbon monoksit (CO) gibi maddeler.

Etki ve Sonuçları:

• Akciğer hastalıkları, kalp rahatsızlıkları, solunum yolu hastalıkları.

• Asidik yağmurlar, ozon tabakasının incelmesi.

• Sera etkisi ve iklim değişikliği.

Su Kirliliği:

• Su kirliliği, su kaynaklarına zararlı maddelerin (kimyasallar, atıklar, mikroorganizmalar) karışması ile meydana gelir. Bu, suyun kullanımını tehlikeli hale getirir ve ekosistemleri tahrip eder.

Su Kirliliği Kaynakları: Sanayi atıkları, tarımsal gübreler ve pestisitler, atık su, petrol sızıntıları, evsel atıklar.

Etki ve Sonuçları:

• İçme suyu kaynaklarının kirlenmesi.

• Ekosistemlerin bozulması, balık türlerinin yok olması.

• İnsan sağlığını tehdit eden hastalıklar (kolera, tifo).

Toprak Kirliliği:

• Toprak kirliliği, toprağa zararlı maddelerin (kimyasal gübreler, ağır metaller, atıklar) bırakılması ile meydana gelir. Bu, toprak verimliliğini ve biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiler.

Toprak Kirliliği Kaynakları: Tarımda kullanılan kimyasal gübreler, sanayi atıkları, evsel atıklar, petrol ve türevleri.

Etki ve Sonuçları:

• Tarım arazilerinin verimsizleşmesi.

• Bitki sağlığı ve verimliliği üzerinde olumsuz etkiler.

• Toprak asidikleşmesi ve tuzluluk oranının artması.

Gürültü Kirliliği:

• Gürültü kirliliği, insan sağlığını doğrudan etkileyen bir kirlilik türüdür. İnsana, hayvanlara ve ekosistemlere zarar verebilir.

Gürültü Kirliliği Kaynakları: Sanayi makineleri, araçlar, uçaklar, inşaat çalışmaları, eğlence tesisleri.

Etki ve Sonuçları:

• İşitme kaybı, stres, uyku bozuklukları.

• Hayvanların iletişim becerilerinde bozulmalar.

Işık Kirliliği:

• Işık kirliliği, gece ortamlarında aşırı ışık yayılmasının ekosistemler üzerindeki etkisidir. Bu, hayvanların yaşam döngülerini ve davranışlarını etkileyebilir.

Işık Kirliliği Kaynakları: Sokak lambaları, reklam panoları, bina aydınlatmaları.

Etki ve Sonuçları:

• Hayvanlar üzerinde doğal ritm bozulması (özellikle gece aktif olan türler).

• İnsanların biyolojik saatlerinde bozulmalar.

3. Çevre Kirliliği Nedenleri

Çevre kirliliği birçok farklı kaynaktan kaynaklanmaktadır. Başlıca nedenler şunlardır:

Sanayi Faaliyetleri:

• Fabrikalar, enerji santralleri ve kimyasal üretim tesisleri, havaya, suya ve toprağa zararlı maddeler salmaktadır.

Tarım:

• Tarımda kullanılan kimyasal gübreler, pestisitler ve tarım ilaçları suya ve toprağa karışarak kirliliğe yol açar.

Araç Emisyonları:

• Fosil yakıtlarla çalışan araçlar, karbondioksit (CO₂) ve diğer zararlı gazları atmosfere salarak hava kirliliğine neden olur.

Atıklar:

• Evsel ve endüstriyel atıkların kontrolsüz şekilde doğaya bırakılması su, toprak ve hava kirliliğine yol açar.

Enerji Tüketimi:

• Fosil yakıtlar (kömür, petrol, doğalgaz) ile yapılan enerji üretimi, sera gazlarının salınımına neden olur.

Ormansızlaşma:

• Ormanların kesilmesi, karasal ekosistemleri bozar ve karbon emilimini azaltır, bu da iklim değişikliğine katkı sağlar.

4. Çevre Kirliliğinin Etkileri

Çevre kirliliği, hem ekosistemleri hem de insan sağlığını doğrudan etkiler:

İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkiler:

• Hava kirliliği, solunum yolu hastalıkları, kalp hastalıkları, kanser gibi sağlık sorunlarına yol açar.

• Su kirliliği, mikropların bulaşmasıyla su kaynaklarını kirletir ve insanlarda kolera, dizanteri gibi hastalıkları tetikler.

• Toprak kirliliği, bitkilerin besin maddelerini emememesi sonucu insanlara sağlıklı gıda temininde zorluk yaşanır.

Ekosistem Üzerindeki Etkiler:

• Su kirliliği, su canlılarının yaşamını tehdit eder. Oksijen seviyesi düşer, balıklar ve diğer su canlıları ölüme yol açar.

• Hava kirliliği, asidik yağmurların oluşmasına sebep olur. Bu yağmurlar toprakları asidik hale getirerek bitki örtüsünü ve tarım alanlarını olumsuz etkiler.

• Toprak kirliliği, bitki büyümesini engeller, toprak verimliliği düşer ve biyolojik çeşitlilik azalır.

5. Çevre Kirliliğiyle Mücadele Yöntemleri

Çevre kirliliğiyle mücadele etmek için alınması gereken bazı önlemler şunlardır:

Yenilenebilir Enerji Kaynakları:

• Güneş, rüzgar, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artırılmalıdır.

Atık Yönetimi:

• Atıkların geri dönüştürülmesi ve yeniden kullanımı sağlanmalıdır. Atıkların düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları:

• Organik tarım, pestisitlerin ve kimyasal gübrelerin yerine doğal gübrelerin kullanılması çevre kirliliğini azaltır.

Çevre Dostu Teknolojiler:

• Temiz üretim teknolojilerinin kullanımı, sanayi kirliliğini azaltır. Ayrıca, sıfır emisyon teknolojilerine geçilmelidir.

Eğitim ve Bilinçlendirme:

• Çevre bilincinin artırılması, halkın daha çevre dostu yaşam biçimlerine yönlendirilmesi gerekmektedir.

Hukuki Düzenlemeler:

• Çevreyi kirleten faaliyetlere karşı yasalar uygulanmalı, çevre kirliliği ile mücadele için cezai yaptırımlar uygulanmalıdır.

6. Çevre Kirliliği ve İklim Değişikliği İlişkisi

Çevre kirliliği, iklim değişikliğini tetikleyen ana faktörlerden biridir. Karbon salınımı, metan gazı ve diğer sera gazları, atmosferde birikerek gezegenin ortalama sıcaklığını artırır. Bu süreç "sera etkisi" olarak bilinir ve küresel ısınmaya yol açar.

Sera Gazları:

• Karbondioksit (CO₂), metan (CH₄), azot oksitler (NOx) gibi gazlar, iklim değişikliğine katkıda bulunan başlıca sera gazlarıdır.

Etkiler:

• Küresel sıcaklık artışı, okyanus seviyelerinin yükselmesi, aşırı hava olayları (kuraklık, sel, fırtınalar) gibi olumsuz sonuçlar doğurur.

7. Sonuç

Çevre kirliliği, yalnızca çevreyi değil, insan sağlığını ve ekosistemleri de tehdit etmektedir. Çevre kirliliği ile mücadele etmek, dünya çapında bireylerin ve toplumların ortak sorumluluğudur. Yenilenebilir enerji kullanımı, atık yönetimi, sürdürülebilir tarım ve çevre bilincinin artırılması bu sorunun çözülmesinde kritik öneme sahiptir.

Çevre Kirliliği Ders Notları

Çevre kirliliği ders notları bulunmaktadır bupdf dosyalarında 5 veya 6 adet sunumdan oluşmaktadır. Oldukça geniş ve yeterlidir. Bu sunumlar Prof. Dr. Ayten KARACA' ya aittir.

Aşağıdaki linke tıklayarak indirebilirsiniz.

https://docs.google.com/file/d/0B98fAj0-ZwJwc1QtbnVoaFlRVGM/edit?usp=sharing