Kapsamlı Bitkiler Sözlüğü

Bitkiler Sözlüğü

Kapsamlı Bitkiler Sözlüğü bitki bilimleri, tarım, peyzaj mimarisi, orman mühendisliği ve botanik alanlarında sıkça karşılaşılan terimleri içeren geniş kapsamlı bir kaynaktır. Aşağıda, genel bitki bilimleri alanındaki önemli terimlerin anlamlarını ve açıklamalarını bulabilirsiniz. Bu sözlük, bitkilerin biyolojik özelliklerinden, yetiştirilme tekniklerine, hastalıklarına kadar birçok konuyu kapsamaktadır.

A

• Adaptasyon: Bir bitkinin çevresel koşullara uyum sağlama yeteneği. Örneğin, kurak koşullara dayanıklı bitkilerde suyu tutma adaptasyonları bulunur.

• Alkaloid: Bitkilerde bulunan ve genellikle zehirli olan, genellikle alkali özellik gösteren organik bileşikler.

• Ambroziya (Ambrosia): Asteraceae familyasından, özellikle alerjik reaksiyonlara neden olabilen yabani ot.

• Arboretum: Ağaçların yetiştirildiği ve incelendiği bilimsel bahçe veya orman alanı.

B

• Biyoteknoloji: Bitkiler dahil olmak üzere canlı organizmaların genetik mühendislik ve biyolojik sistemlerle modifikasyonu.

• Büyüme Hızı: Bir bitkinin belirli bir süre zarfında büyüdüğü hız.

• Bölünme: Bitkilerde hücrelerin çoğalması ve bölünmesi süreci.

C

• Çelikle Üretim: Yeni bitkilerin, ana bitkinin sağlıklı bir parçasının (genellikle dal veya gövde) kesilerek köklendirilmesi yöntemiyle üretilmesi.

• Çimlenme: Bir tohumun, uygun koşullar altında büyüyüp gelişmeye başlaması süreci.

• Clonal Propagation (Klonlama Yöntemi): Ana bitkiden alınan daldan veya kökten genetik olarak özdeş yeni bitkiler elde edilmesi yöntemi.

• Cins: Bitkilerin benzer özelliklerine göre gruplandırıldığı sistematik kategori.

D

• Dekompansasyon: Bir bitkinin, çevresel stresler (sıcaklık, nem, toprak özellikleri vb.) nedeniyle sağlığını kaybetmesi.

• Daldırma: Bir bitki dalının toprağa gömülüp köklenmesi yoluyla çoğaltılması yöntemi.

• Dönemsel Büyüme: Bitkilerin mevsimlere bağlı olarak farklı hızlarla büyümesi.

E

• Ekim Zamanı: Tohum veya fidanların toprağa dikilme zamanıdır ve bitkinin verimi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

• Ekspresyon: Bir bitkideki genlerin çevresel koşullara veya içsel faktörlere yanıt olarak gösterdiği aktivite.

• Endemik: Sadece belirli bir bölgeye özgü olan bitkiler. Genellikle dar coğrafi alanlarla sınırlıdır.

F

• Fosfor: Bitkiler için önemli bir besin maddesi. Bitkilerin enerji üretimi, kök gelişimi ve çiçeklenme süreçlerinde kullanılır.

• Fungisit: Mantar hastalıklarını önlemek veya tedavi etmek için kullanılan kimyasal bileşik.

• Fotosentez: Bitkilerin güneş ışığını, karbondioksit ve suyu kullanarak besin üretme süreci.

G

• Genetik Çeşitlilik: Bitki türleri arasında, aynı türdeki farklı bireylerde bulunan genetik farklar.

• Germination (Çimlenme): Tohumdan yeni bir bitkinin büyümeye başlaması.

• Gövde: Bitkinin ana taşıma yapısı. Su, besin maddeleri ve minerallerin taşınmasında rol oynar.

H

• Hibrid: Farklı bitki türlerinin veya çeşitlerinin çaprazlanmasıyla elde edilen, her iki ebeveynden özellikler taşıyan yeni bitki.

• Hastalık Etmeni: Bitki hastalıklarını oluşturabilen patojen (bakteri, virüs, mantar vb.).

• Hermafrodit: Hem dişi hem de erkek üreme organlarına sahip bitki.

I

• İzotop: Bitkilerde, özellikle tarımda kullanılan elementlerin atomlarının farklı kütle numaralarına sahip varyasyonları.

• İrrigasyon: Bitkilerin su ihtiyacını karşılamak için yapılan sulama işlemi.

• İmmünite: Bitkinin, hastalıklara karşı doğal savunma mekanizmaları.

J

• Jenerasyon: Bitkilerde üreme ve nesil aktarma süreci. Nesiller arasında genetik farklılıklar olabilir.

• Japon Cevizi: Carya laciniosa olarak bilinen, Japonya'da yetişen ve ticari değeri yüksek olan ceviz türü.

K

• Klorofil: Bitkilerin fotosentez yapabilmesi için gerekli olan yeşil pigment.

• Kök Boğazı Çürüklüğü: Bitkilerin kök bölgesindeki çürümeyi anlatan bir hastalık terimi.

• Karmaşık Çiftleşme: Çeşitli bitki türlerinin ve varyantlarının karışımından oluşan karmaşık bir genetik yapıya sahip bitkiler.

L

• Lignin: Bitkilerin hücre duvarında bulunan ve bitkilerin dik durmasını sağlayan, sert ve dayanıklı bir bileşik.

• Lokal Adaptasyon: Bitkilerin, yetiştikleri yerin özel koşullarına uyum sağlama süreci.

• Lepidoptera: Kelebek ve güve türleri, bitkilerin yapraklarıyla beslenen böcekler.

M

• Mutasyon: Bitkilerin genetik materyalindeki kalıcı değişiklikler.

• Meyve: Bitkilerin, tohumlarını taşıyan olgunlaşmış kısmı.

• Mantar: Çeşitli bitki hastalıklarını meydana getirebilen ve genellikle nemli ortamları tercih eden organizmalar.

N

• Nitrasyon: Topraktaki azot bileşiklerinin bitkiler tarafından alınabilir hale gelmesi süreci.

• Nematod: Bitki köklerine zarar veren mikroskobik solucanlar, tarımda önemli zararlılardır.

• Nitrojen: Bitkilerin büyümesi ve gelişmesi için gerekli olan önemli bir besin maddesidir.

O

• Otomatik Çimlenme: Tohumun çevresel koşullara (sıcaklık, ışık) yanıt olarak kendiliğinden çimlenmesi.

• Ozon: Bitkiler için zarar verici olabilen, özellikle hava kirliliği kaynaklı bir gaz.

P

• Pestisit: Zararlıları öldürmek veya uzaklaştırmak amacıyla kullanılan kimyasal madde.

• Pollen (Polen): Çiçeklerin erkek üreme hücrelerini taşıyan toz parçacıkları.

• Peyzaj Mimarisi: Bitkilerin yerleştirilmesi ve düzenlenmesi, estetik ve işlevsel amaçlar için yapılan planlama ve tasarım süreci.

R

• Rizom: Yer altı gövdesi olan ve yeni bitkiler üreten kök tipi.

• Resevuar: Bitkiler için suyun depolandığı ve gerektiğinde kullanılan alan.

• Reprodüksiyon: Bitkilerin üreme ve çoğalma süreci.

S

• Sere: Bir bitki toplumunun zaman içinde geçirdiği evrimsel aşamalar.

• Siyanür: Bitki ve çevre üzerinde toksik etkiler yapabilen bir kimyasal bileşik.

• Spor: Mantarlar ve bazı bitkiler tarafından üretilen üreme hücreleri.

T

• Tümör: Bitkilerde anormal hücre bölünmesi sonucu oluşan şişlik veya büyüme.

• Tuzluluk: Toprağın tuz oranı. Fazla tuzlu topraklar bitkilerin büyümesini engeller.

• Tuzluluk Stresi: Bitkilerin, tuzlu ortamlarda hayatta kalma mücadelesi.

U

• Üreme: Bitkilerin yeni bireyler üretme süreci, tohum, çelik, daldırma gibi yöntemlerle yapılabilir.

• Uluslararası Tarım Sözleşmeleri: Tarım ürünlerinin ticaretini düzenleyen ve bitki hastalıkları ile mücadeleye yardımcı olan uluslararası düzenlemeler.

V

• Viral Hastalıklar: Virüslerin bitkilerde oluşturduğu hastalıklar, genellikle yaprak dökülmesi veya çiçeklerde bozukluklara yol açar.

• Vasküler Doku: Bitkilerde su ve besin maddelerinin taşınmasını sağlayan doku.

Z

• Zararlılar: Bitkilere zarar veren organizmalar, özellikle böcekler ve mikroskobik organizmalar.

• Zirai Mücadele: Tarımda, bitkilerdeki zararlıları ve hastalıkları kontrol etmek amacıyla yapılan mücadeleler.

Arkadaşlar bu kitap Ankara üniversitesinin ziraat fakültesine ait fitoterapi bitkiler sözlüğü kitabının kendisidir. Ankara üniversitesinin online kitaplığında sunulan PDF formatıdır. Pek net değildir ama işinize yarar diye eklemek istedik. Yrd. Doç. Dr. Gülçin Ç İ T O Ğ L U'na aittir.

https://docs.google.com/file/d/0B98fAj0-ZwJwWEtINEJYZ0ZvMkk/edit?usp=sharing