Sclerotinia Çürüklüğü

Sclerotinia çürüklüğü, birçok tarımsal bitkide görülebilen ve Sclerotinia sclerotiorum adlı mantarın neden olduğu bir hastalıktır. Bu mantar, özellikle nemli ve serin ortamları sever ve bitkilerin çeşitli kısımlarında (gövde, yaprak, meyve, kök) çürümelere yol açar.

 

Sclerotinia Çürüklüğü Hakkında Genel Bilgi

1. Etken:

• Sclerotinia sclerotiorum (beyaz çürük mantarı) bitkinin ölü dokularında gelişir.

• Toprakta uzun süre dayanabilen siyah, sert yapılı miselyum yapıları (sklerotlar) üretir.

• Sklerotlar hastalığın yayılmasında ana kaynaklardır.

 

2. Belirtiler:

• Bitkide önce suyu çekilmiş gibi yumuşak, suyu akmış alanlar (çürüklük başlar).

• Hastalık genellikle gövde, yaprak sapları ve meyve kısımlarında görülür.

• Enfekte dokularda beyaz, pamuksu mantar örtüsü gelişir.

• İlerledikçe dokular siyah sklerotlarla kaplanır.

• Bitki bölümleri çürür, renk değiştirir ve kırılgan hale gelir.

• Hastalık özellikle serin ve nemli havalarda hızla yayılır.

 

Sclerotinia Çürüklüğüne Neden Olan Koşullar

• Serin (15-22°C) ve yüksek nem (>90%) hastalığın gelişimi için uygundur.

• Uzun süre ıslak kalan bitki yüzeyleri mantar enfeksiyonu için ideal ortamdır.

• Yoğun bitki örtüsü ve kötü hava sirkülasyonu hastalığı artırır.

• Hastalıklı bitki artıkları hastalık kaynağıdır.

 

Mücadele Yöntemleri

1. Kültürel Önlemler

• Hastalıklı bitki artıklarını mutlaka topla ve yok et.

• Bitkiler arası mesafeyi artırarak hava dolaşımını sağla.

• Aşırı sulamadan kaçın, özellikle yaprakların uzun süre ıslak kalmasına engel ol.

• Rotasyon (nöbetleşe ekim) yaparak hastalık baskısını azalt.

• Toprağın güneş ışığı ile dezenfekte edilmesi (solarizasyon) faydalı olabilir.

 

2. Kimyasal Mücadele

• Fungisit uygulamaları erken dönemde ve koruyucu olarak yapılmalıdır.

• Etkili fungisitler:

  • Boscalid

  • Fluazinam

  • Iprodione

  • Thiophanate-methyl

Uygulama, özellikle çiçeklenme ve meyve tutum dönemlerinde dikkatle yapılmalıdır.

 

3. Biyolojik Mücadele

• Coniothyrium minitans gibi biyolojik ajanlar, sklerotları parçalayarak hastalık etmenini azaltabilir.

• Ayrıca Trichoderma türleri de destekleyici olarak kullanılır.

 

Sclerotinia Çürüklüğü Tanıma İpuçları

• Bitki dokularında yumuşak, suyu çekmiş gibi çürük alanlar.

• Enfekte bölgede beyaz, pamuksu mantar örtüsü.

• Siyah, sert sklerotların (küçük topaklar) oluşumu.

• Bitki kısımlarının kolayca kırılması ve çökmeye başlaması.

 

Sonuç

Sclerotinia çürüklüğü, uygun kültürel tedbirlerle önlenebilen ancak çevresel koşullar uygun olduğunda hızla yayılan ve büyük zararlara yol açabilen bir hastalıktır. Erken teşhis, bitki artığı yönetimi, iyi havalandırma ve düzenli fungisit uygulamaları hastalığın kontrolünde etkilidir. Biyolojik mücadele ise uzun vadede hastalık baskısını azaltmak için iyi bir destek sağlar.

🌻 Ayçiçeği (Sclerotinia gövde çürüklüğü / Sclerotinia karakök hastalığı)

🔍 Belirtiler:

• Gövde tabanında ıslak, kahverengi lekeler.

• Bu lekeler üzerinde beyaz pamuksu miselyum gelişimi.

• İç gövde dokusu çürür, bitki aniden solar ve devrilir.

• İç kısımda siyah sklerotlar (sert tanecikler) görülür.

 

🛡️ Mücadele:

• 2–4 yıllık ekim nöbeti (rotasyon) uygulayın.

• Bitki artıklarını tarladan temizleyin.

• Geniş yapraklı bitkiler yerine buğday, arpa gibi tahıllarla nöbetleşme yapın.

• Gelişme döneminde hava sirkülasyonunu artıracak şekilde ekim aralığı bırakın.

• Gerekirse boscalid ve iprodione içeren fungisitler çiçeklenme döneminde uygulanabilir.

 

🍅 Domates

🔍 Belirtiler:

• Gövdeye yakın meyvelerde veya yapraklarda su gibi akmış yumuşak çürüklük.

• Beyaz mantar örtüsü ve sklerot oluşumu.

• Bitkinin üst kısmı solar.

 

🛡️ Mücadele:

• Tarlaya iyi hava sirkülasyonu sağlayacak şekilde dikim yapın.

• Yapraklar uzun süre ıslak kalmasın; damla sulama tercih edin.

• Sklerotların çoğalmasını engellemek için solarizasyon uygulayın.

• Çiçeklenme başlangıcında ve erken meyve döneminde thiophanate-methyl uygulanabilir.

• Bitkisel artıklar mutlaka imha edilmeli.

 

🥬 Marul ve Lahana Gibi Yapraklı Sebzeler

🔍 Belirtiler:

• Gövde altlarında veya dış yapraklarda yumuşak çürümeler.

• Pamuksu mantar örtüsü, siyah sklerotlar.

• Başta veya gövde içinde su toplamış görünüm.

 

🛡️ Mücadele:

• Yüksek yataklar oluşturun, su drenajını iyileştirin.

• Bitkileri tabandan değil, topraktan sulayın.

• Azoxystrobin gibi sistemik fungisitler erken dönemde uygulanabilir.

• Hasat sonrası tarlada kalan yapraklar imha edilmeli.

 

🍓 Çilek

🔍 Belirtiler:

• Özellikle meyve döneminde meyve çürüklüğü ve bitki çökmesi.

• Kök boğazında çürüme, yaprakta sararma.

• Beyaz pamuksu küf ve siyah sklerot oluşumu.

 

🛡️ Mücadele:

• Fide dikimi öncesi toprağı solarizasyonla dezenfekte edin.

• Trichoderma spp. ile biyolojik toprak tedavisi uygulanabilir.

• Çiçeklenme döneminde koruyucu iprodione veya fluazinam uygulanabilir.

• Sulama dikkatli yapılmalı, toprak uzun süre ıslak kalmamalıdır.

✅ Genel İpuçları (Tüm Bitkiler için)

Önlem	Açıklama
Solarizasyon	Yazın, toprağı naylonla örtüp ısıtarak sklerotları öldürür.
Ekim Rotasyonu	Sclerotinia barındırmayan bitkilerle 3–4 yıl ara verilmesi önerilir.
Hava Sirkülasyonu	Sık dikimden kaçın, yaprakların kuruması sağlanmalı.
Sulama Yönetimi	Damla sulama tercih edilmeli, yaprak ve gövde ıslatılmamalı.
Bitki Artığı Kontrolü	Hasat sonrası tüm bitki artıkları imha edilmeli.