Bitkiler İçin Mineral Ve Mineral Olmayan Besin Maddeleri Nelerdir?

Bitki Beslenmesinde Mineral ve Mineral Olmayan Elementler

Mineral olmayan besin maddeleri, bitkilerin doğrudan topraktan değil, hava ve sudan aldığı elementlerdir. Bunlar da bitki yaşamı için vazgeçilmezdir.

 

Başlıca Mineral Olmayan Besinler

• Karbon (C) → Havadaki karbondioksit (CO₂)’ten alınır.

• Hidrojen (H) → Sudan (H₂O) alınır.

• Oksijen (O) → Havadaki O₂ ve su içindeki O atomlarından alınır.

 

Bu elementler bitkinin fotosentez, solunum ve hücre yapısı gibi temel faaliyetlerinde yer alır. Toprakla doğrudan bağlantıları yoktur, ama su tutma kapasitesi ve havalanma gibi toprak özellikleri dolaylı olarak etkiler.

 

Mineral besinler

• Toprakta bulunur,
• Suda çözülürler
• Köklerle emilir. 
• Dağlıklı büyümek toprakta yeterli besinler bulunmalıdır.
• Yeterli miktar ve çeşitte besin bulunmayan topraklara besinler gübre olarak verilir.

 

Mineral besin iki gruba ayrılır

Makrobesinler  ve  Mikro besinler olmak üzere 2 kısımda incelenirler.

 

1.Makrobesinler

İki gruba bölünebilir:  Birincil ve ikincil besin.

 

a. Birincil besinler  azot (N), fosfor(P), ve potasyum (K).  bitkiler hayatta kalma ve büyümeleri için bu besinleri büyük miktarlarda kullanırlar Bunlar topraktan alınan önemli besinlerdir.

 

b.İkincil besinlerin kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), ve kükürt (S).  genellikle toprak yeterince bulunan bu besinler gerekli olduğu durumlarda toprak gübrelenmelidir.  Ayrıca, Magnezyum (Mg), Kalsiyum (Ca), Kükürt (S)   büyük miktarlarda kullanılan besinlerdir.

  

2. Mikrobesinler

Mikro besin küçük miktarlarda ihtiyaç duyulan besinlerdir.Bitkilerde temel büyüme ve gelişme olayları için gerekilidir. Bu besinler bor (B), bakır (Cu), demir (Fe), klorür (Cl), mangan (Mn), molibden (Mo) ve çinko (Zn) Eksiklikleri pek hissedilmez. Düşen ağaç yaprakları,ölen bitkiler ve organik maddelerle geri dönüşümleri sağlanır.

 

Minumun kuralı

Bitkiler metabolik aktivitelerini gerçekleştirebilmek için eser elementleri yapılarında bulundurmak zorundadırlar (Fe, Mg, Mn, Mo, Va). Bu maddeler metabolizmanın devamı ve büyümesi için zorunludur. Buna göre bitkiler toprakta en az bulunan eser elemente göre büyür ve metabolizmasını düzenler, bu olaya minimum kuralı denir. Bitkisel besinlerin görevleri ve eksikliklerinde oluşan sorunlar:

 

AZOT

• Azot bitki proteinleri bir yapı taşıdır.
• Klorofil ayrılmaz bir parçasıdır.
• Amino asitler, nükleik asitler ve koenzimler bir Bileşenidir.

 

Eksiklik belirtileri

Yavaş büyüme ve bodurluk. Sarı-yeşil renkli yaprakları. Tomurcuklarda ve yaprak kenarlarında sararma

 

FOSFOR

• Bitkilerin DNA, RNA  ve ATP yapısı
• Fosfor hücre bölünmesi ve organizasyonu
• Bitki büyümesi ve kök oluşumu  
• Çiçeklenme ve meyve oluşumu

 

Eksiklik belirtileri

1. Yavaş büyüme ve bodurluk.
2. Bazı bitkilerin yaprakları üzerinde morumsu renk.
3. Kötü meyve veya tohum oluşumu.

 

POTASYUM

• Potasyum şekerlerin taşınması
• Nişasta oluşumu için gereklidir. 
• Stomaların açılıp kapanması
• Suyun verimli kullanımı için önemlidir. 

 

Eksiklik belirtileri

1. Uç tomurcuklarda ve olgun yapraklarda yanıklık,  alt Yapraklar sararma.
2. Kolayca yaprak dökülmesi.
3. Küçük tohum ve buruşk meyve
4. Yavaş büyüme

 

KALSİYUM

• Hücre duvarları ve zarlar için bir yapı taşı
• Nişasta ve selüloz gibi önemli bitki karbonhidratlarının bir bileşenidir. 
• Kalsiyum bitki gücü ve sertliği arttırır

 

Eksiklik belirtileri

1. genç yaprakların kuruması - kereviz, marul, lahana.
2. terminal tomurcukların ölümü.  
3. Bodur kök.
4. çiçekleri ve tomurcukları erken dökülmesidir.

 

MAGNEZYUM

Magnezyum klorofil molekülünün bir parçasıdır Magnezyum birçok enzim için  aktivatördür.

 

Eksiklik belirtileri

Büyük yaprakları kloroz (sararma).

 

KÜKÜRT

Amino asitlerin (sistin, metiyonin ve sistein) bir bileşenidir. Baklagiller nodül oluşumu için gereklidir

 

Eksiklik belirtileri

Genç yapraklarda yeşil sarımsı renk. Küçük ve cılız bitkiler.

 

ÇİNKO

Çinko bitkilerde çeşitli enzimler önemli bir bileşenidir. 

• Oksin sentezi kontrolü,
• Klorofil ve protein üretiminde rol oynar. 

 

Eksiklik belirtileri

1. Sap uzunluğu ve terminal yaprakların küçük kalması.
2. meyve tomurcuğunun azalması.
3. Benekli yaprakları ve kloroz.

 

DEMİR

• Klorofil oluşumu için gereklidir. 
• Solunum ve fotosentez biyokimyasal bir aktivatördür
• simbiyotik azot fiksasyonu gibi süreçlerde rol alır

 

Eksiklik belirtileri

1. Genç yaprakların klorozu. 
2. Dalların kararması
3. İleri durumlarda kök veya bitkilerin ölümü

 

MANGAN

• Büyüme süreçleri enzimler için bir aktivatördür
• Klorofil oluşumunda demir yardımcı olur
• Suyun fotolizinde rol alır

 

Eksiklik belirtileri

genç yaprakların kloroz.

 

BAKIR

• Çeşitli enzimlerin bir aktivatörü.
• Protein sentezini
• Vitamini üretiminde önemlidir

 

Eksiklik belirtileri

1. Bodur büyüme.
2. Ağaçlarında terminal sürgünlerin kararma
3. Pigmentasyonda azlık.
4. Solma ve yaprak uçlarının ölümü.

 

BOR

Bor bitkilerde karbonhidrat metabolizmasını düzenler.  Meristem hücrelerinden oluşan  dokuların farklılaşma süreci için gereklidir

 

Eksiklik belirtileri

1. Yanal ve terminal tomurcukların ölümü.
2. Kalınlaşmış, solgun ve kıvrılmış yaprakları
3. Yumuşak yumrulu ve nekrotik lekeli meyveler.
4. uygunsuz çiçekler ve tozlaşmanın azalması.
5.  

 

MOLİBDEN 

Bitkilerin azot kullanmalarını sağlar

 

 Eksiklik belirtileri

Bodurluk ve dayanıksızlık, Azot noksanlığı

 

KLOR

Klor fotosentetik reaksiyonlar için gereklidir. 

 

Eksiklik belirtileri

1. Solma kloroz (sararma).
2. Lateral köklerin aşırı dallanması.
3. Bronzlaşmış yapraklar.

 

NİKEL

• Bitkilerin azot metabolizmasının toksik birikimleri önlemek için gerekli enzim üreazın bir bileşenidir. 
• Nikel büyüme üreme döneminde baklagiller azot metabolizması katılır. 
• Aynı zamanda tohum oluşumu için gereklidir.

 

Eksiklik belirtileri

Bitkilerde Nikel eksikliği yapraklarda  üreaz aktivitesi nedeniyle yaprak uçlarına üre birikimi olur. Bu üre birikim yaprak uçlarında nekroza neden olur.